Onterecht ontslag: hogere vergoedingen mogelijk na uitspraak Hoge Raad

“Your’re fired!” In diverse andere landen hebben werknemers het daar maar mee te doen… Helaas voor werkgevers kan in Nederland echter niet zo gemakkelijk afscheid worden genomen van een werknemer. Hier gelden strikte regels. Slechts in een aantal gevallen mag een werkgever tussentijds tot beëindiging van een arbeidsovereenkomst overgaan. (In welke gevallen dat zo is, leest u hier. [ “Wanneer mag een werknemer ontslagen worden, en hoe? Een overzicht”])

In mijn praktijk krijg ik regelmatig te maken met gevallen waarin werkgevers het dienstverband met hun werknemer in strijd met de daarvoor geldende regels opzeggen. In zulke gevallen van ernstig verwijtbaar handelen van de werkgever heeft de werknemer twee opties: 1) de opzegging door de kantonrechter laten vernietigen en wedertewerkstelling vorderen of 2) de opzegging accepteren en een ontslagvergoeding vorderen. Wat is dan verstandig?

Voordat werknemers definitief een (strategische) keuze maken, is voor hen vanzelfsprekend van belang te weten hoe hoog de te ontvangen vergoeding ongeveer zal zijn. Weegt de hoogte van de vergoeding bijvoorbeeld wel op tegen de gevolgen van beëindiging van de arbeidsovereenkomst, waaronder mogelijk langdurige werkloosheid met bijkomende nadelige consequenties voor inkomen en pensioen?

Volgens de Wet Werk en Zekerheid (WWZ) is de transitievergoeding dé vergoeding die bij ontslag hoort. (Hoe de hoogte van deze vergoeding wordt berekend, zette ik in een eerder blog uiteen; [ “Beëindiging arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden: waar moet u op letten?]) De transitievergoeding is echter te laag om de daadwerkelijke gevolgen van een ontslag te dekken. Daarom kunnen werknemers in geval van een onterecht ontslag een aanvullende billijke vergoeding vorderen. Dit als een soort ‘boete’ voor de werkgever die jegens de werknemer onrechtmatig handelde.

Tot voor kort was er in de rechtspraak echter onduidelijkheid over de vraag of, en zo ja in hoeverre persoonlijke omstandigheden en de gevolgen van een onterechte opzegging van de arbeidsovereenkomst door een werkgever een rol spelen bij vaststelling van de hoogte van de billijke vergoeding. Onder verwijzing naar de toelichting bij de WWZ lieten veel rechters de gevolgen niet meewegen. De gevolgen van het ontslag werden dan geacht te zijn verdisconteerd in de transitievergoeding.

Het voorgaande leidde in de praktijk tot vaststelling van vergoedingen die geen recht deden aan de persoonlijke omstandigheden aan de zijde van de werknemer en de daadwerkelijke gevolgen van de beëindiging. En tot onzekerheid.

De Hoge Raad heeft met haar uitspraak van 30 juni 2017 helderheid geschept. Ze bepaalde daarin – samengevat – dat het bij vaststelling van de hoogte van de billijke vergoeding uiteindelijk erom gaat dat de werknemer wordt gecompenseerd voor het ernstig handelen of nalaten van de werkgever en dat daarbij rekening dient te worden gehouden met de individuele / persoonlijke omstandigheden van de werknemer en de gevolgen die het (onterechte) ontslag voor hem of haar heeft!

Welke omstandigheden kunnen aldus o.a. een rol spelen:

• Het loon dat de werknemer zou hebben ontvangen bij voortzetting van het dienstverband;
• De verdere duur van het dienstverband (kan de werkgever tussentijds opzeggen, met inachtneming van welke termijn en hoe groot is de kans dat dit gebeurd zou zijn?);
• De mate waarin de werkgever van de opzegging (ontslag) een verwijt valt te maken;
• Of de werknemer inmiddels een andere baan heeft gevonden en daaruit inkomen genereert;
• Of er (andere) inkomsten zijn die de werknemer in redelijkheid in de toekomst kan verwerven;
• De hoogte van de eventueel door de werknemer toekomende transitievergoeding
• Etc.

Voor zover elementen van de vaststelling van de billijke vergoeding zien op de vergoeding van schade van de werknemer, zijn de wettelijke schadevergoedingsregels (artikel 6:95 e.v. BW) van overeenkomstige toepassing.

Conclusie

De uitspraak van de Hoge Raad biedt werknemers ruimere mogelijkheden om gecompenseerd te worden voor hun ontslag. Ook de persoonlijke omstandigheden en gevolgen zullen een rol gaan spelen bij bepaling van de hoogte van de ontslagvergoeding. Het is nog de vraag hoe de (lagere) rechters de schade van de werknemers precies zullen gaan berekenen, maar aannemelijk is dat (substantieel) hogere ontslagvergoedingen vastgesteld gaan worden dan sinds inwerkingtreding van de WWZ het geval was.

Heeft u behoefte aan nadere informatie, hulp en/of (vrijblijvend) advies aarzelt u dan niet om te bellen (0229-547450) of mailen (k.vriend@loomansadvocaten.nl). Ik ben u graag van dienst. 

mr Klaas Vriend is een ervaren en gepassioneerd advocaat. Hij is met grote regelmaat betrokken bij beëindiging van arbeidsovereenkomsten.